Հայոց Լեզու եւ Գրականութիւն
-
Հայերէնի Զեղծումը Ինքնութեան Զեղծում է
Հրապարակում
,
Շարունակէ Կարդալ →: Հայերէնի Զեղծումը Ինքնութեան Զեղծում էՀայը իր հոգեբարոյական դարպասի պահակը չէ: Իր արմատներուն դէմ նախայարձակումներ գործել իմաստութիւն եւ գործնականութիւն կը համարէ, իր լեզուն կը զեղծէ, անհատաբար եւ հաւաքաբար, այս կամ այն յաջողութեան հասնելու կրպակային պատշաճեցումներով, լաւ ապրելու համար հայրենիք կը լքէ:Դար մը առաջ, մարդորսական նկատումներով, թրքախօս հայերը քրիստոնեայ դարձնելու համար, հայերէն աղօթք, շարական եւ Ս.…
-
Մեր Թաղին Չաւարտած Սիրոյ Պատմութիւնները
Հրապարակում
,
Շարունակէ Կարդալ →: Մեր Թաղին Չաւարտած Սիրոյ ՊատմութիւններըՄեր թաղը ցերեկով շատ կենսունակ էր: Պուրճ Համուտի սիրտը գրաւող այս հայահոծ թաղը մնայուն եռուզեռի մէջ էր ցերեկը. ինքնաշարժերու աղմուկ, դպրոցի զանգ, փերեզակներու բարձրաձայն կանչ, բանջարեղէն վաճառող խանութպաններու հրաւէր ու յատկապէս հեծանիւով հաց վաճառողի զանգակն ու անոր թարմ հացին բուրմունքը: Դեռ կային եռուզեռի համեմունքներէն՝ պատշգամներէն տանտիկիններու անվերջ պատմութիւնները. մինչ մէկը…
-
Ինքնութեան Կանչերէն
Հրապարակում
,
Շարունակէ Կարդալ →: Ինքնութեան ԿանչերէնԳիտենք, որ լեզու մը ողջ է, եւ կը մնայ, եթէ զայն խօսողներ ըլլան, կամ՝ կան: Սակայն կրկնութեան գնով օրինակ վերցնելով, կրնանք հաստատել, թէ լատիներէն գիտցողներ շատ կան, սակայն լատիներէնը մեռած լեզու է: Խօսող չունի: Իսկ ասոր հակառակը, հրեաները վերստեղծեցին իրենց մեռեալ լեզուն, այն լեզուն՝ որ նոյնիսկ չէին գիտեր թէ ինչպէ՞ս կ’արտասանուի: Ահա թէ ինչո՞ւ լեզու մը գիտնալը բաւարար չէ…: Անոր համար միշտ կը շեշտենք, թէ լեզու մը որ չի գրուիր կամ չի խօսուիր տան, դպրոցին կամ շուկային մէջ, այլ խօսքով՝ ամէնօրեայ հաղորդակցութեան միջոց մը չէ, կ՛աղքատանայ, կը սնանկանայ, իր կարողականութիւնը կը կորսնցնէ եւ պատմութեան հոսանքին մէջ ալ կամաց կամաց կ՛ընկղմի, իր հետ տանելով նաեւ իր ազգը: Լեզուն կենդանի բջիջ է, յիշեցուցած ենք միշտ, եթէ չսորվինք, չգործածենք չզարգացնենք կը մեռնի: Բայց, անկեղծօրէն մատնանշելով, ըսենք որ սփիւռքներու լայնքին եւ երկայնքին, ազգովին մեր լեզուին նահանջի ներկայութիւնը կ՛ապրինք ամէն օր եւ ամէն վայրկեան: Միւս կողմէ սակայն,…
-
Ինքնութեան Կանչերէն
Հրապարակում
,
Շարունակէ Կարդալ →: Ինքնութեան ԿանչերէնԳիտենք, որ լեզու մը ողջ է, եւ կը մնայ, եթէ զայն խօսողներ ըլլան, կամ՝ կան: Սակայն կրկնութեան գնով օրինակ վերցնելով, կրնանք հաստատել, թէ լատիներէն գիտցողներ շատ կան, սակայն լատիներէնը մեռած լեզու է: Խօսող չունի: Իսկ ասոր հակառակը, հրեաները վերստեղծեցին իրենց մեռեալ լեզուն, այն լեզուն՝ որ նոյնիսկ չէին գիտեր թէ ինչպէ՞ս…
-
Կենսունակ Արեւմտահայերէն՝ Խոչընդոտներէն Դէպի Հնարաւորութիւններ
Հրապարակում
,
Շարունակէ Կարդալ →: Կենսունակ Արեւմտահայերէն՝ Խոչընդոտներէն Դէպի ՀնարաւորութիւններԼեզուապահպանումի նիւթը՝ մանաւանդ արեւմտահայերէնի վտանգուած ըլլալը, ինչպէս ներկայացուեցաւ ամփոփ ձեւով՝ անցեալ երկու յօդուածներուն մէջ, լուրջ, մտահոգիչ, եւ պատասխանատու հարց է: Այլասերելու եւ մէկ մշակոյթի ծառայելու մարտահրաւէրները անողորմ են եւ ճնշիչ, մանաւանդ փոքր գաղութներու համար, որոնց յաջորդական սերունդները կը ծնին եւ կը մեծնան օտար ափերու մէջ: Կեդրոնանաք մեր գաղութներուն վրայ եւ…
-
Մայրենի Լեզու, Մարդկային Հիմնական Իրաւունք, Եւ Մշակութային Ձուլում
Հրապարակում
,
Շարունակէ Կարդալ →: Մայրենի Լեզու, Մարդկային Հիմնական Իրաւունք, Եւ Մշակութային ՁուլումԻնչո՞ւ UNESCO-ն Վտանգուած Լեզուներու Ցանկ մը ունի։ Որովհետեւ մայրենի լեզուն խորապէս միահիւսուած է անհատի եւ համայնքի մը ինքնութեան, մշակոյթին, եւ ժառանգութեան հետ։ Մայրենի լեզուն գործածելու եւ պահպանելու կարողութիւնը կարեւոր է մշակութային բազմազանութեան եւ անհատական արժանապատուութեան պահպանման համար։ Արտայայտուելու ազատութեան իրաւունքը կը ներառէ լեզուի ընտրութիւնը, որով պէտք է արտայայտուի։ Այսինքն մէկու…
-
Լեզու, Մի՜ Դաւաճաներ Գրողին
Հրապարակում
,
Շարունակէ Կարդալ →: Լեզու, Մի՜ Դաւաճաներ ԳրողինՖրանսագիր աֆղան գրող Աթիք Ռահիմին ֆրանսախօսութեան նուիրուած փարիզեան գրական հաղորդումի մը ընթացքին նամակ մը կարդաց` ուղղուած կեանքէն վաղուց հեռացած իր մօրը: Սրտաբուխ նամակ մը, ուր կը խոստովանի, որ կը դաւաճանէ մօրը եւ ներողութիւն կը խնդրէ անկէ, քանի որ կը գրէ լեզուով մը, որ ո՛չ իրն է եւ ո՛չ մօրն է…
-
Պաղպաղակ Delirium
Հրապարակում
,
Շարունակէ Կարդալ →: Պաղպաղակ DeliriumԱյս գրութիւնը Վիգէն Յովսէփեանի Delirium երգիծական պատմուածքներու շարքէն առնուած է։ (խմբագրութիւն) Հազիւ փողոցի անկիւնը դարձած, նկատեցի որ Սինեմա Սարուլլային առջեւ իրար-անցում մը կայ։ Մօտենալով տեսայ որ Տիկին Մաքրուհին մայթին վրայ բոպիկ նստած է։ «Խէր ըլլայ, Տիկին Մաքրուհի, վիրաւո ՞ր ես» հարցուցի։ «Չէ, տղաս» պատասխանեց Մաքրուհին, «հոս նստած կօշիկներս կը փոխեմ…
-
Ծխնելոյզի Ընկերուհիս
Հրապարակում
,
Շարունակէ Կարդալ →: Ծխնելոյզի ԸնկերուհիսՁմեռ է: Փայտէ վառարանին մէջ խոշոր կոճղի ճթռտոցը կը լսուի: Միայն այս վառարանը Քեսապի ցուրտին «քիթը կը կտրէ»: Ան իր տաքութիւնը կը սփռէ չորսդիս, իսկ այրող ճիւղերուն ճարճատիւնը ջերմացնող երաժշտութեամբ ու բոյրով կը պատէ սենեակս: Փայտը տեղաւորելէ ետք, առաւօտեան սուրճս կը համտեսեմ: Մեր տան պատուհանէն դուրս կը դիտեմ` բնութեան գեղեցկութեամբ…
-
Վտանգուած, Բայց Ո՛չ Կորսուած` Մեր Լեզուն, Մեր Մշակոյթը
Հրապարակում
,
Շարունակէ Կարդալ →: Վտանգուած, Բայց Ո՛չ Կորսուած` Մեր Լեզուն, Մեր ՄշակոյթըԼեզու, սփիւռք, հայրենիք, յիշողութիւն, ինքնութիւն, ձուլում, մայրենի լեզու, լեզուներու անհետացում, լեզուապահպանում, լեզուներու վերակենդանացում, փոքրամասնութիւններ՝ ամէնէն շատ սերտուած նիւթերն են ընկերալեզուաբաններու կողմէ: Պատահական չէ, որ լեզուապահպանումի հարցը առաջնահերթ տեղ սկսած է գրաւել համաշխարհային գետնի վրայ։ Թիւերով խօսինք Անցեալին ունեցած ենք 12 հազար լեզուներ, եւ այսօր 6 հազար լեզուներ գոյութիւն ունին։ Այս…
Ազգ21 