Իսրայէլի Կազայի հատուածի բնակիչները, իրենց անհաւանական ինքնազոհաբերութեամբ, ստիպեցին իրենց թշնամիներին հրաժարուել իրենց հողից վտարելու ծրագրերից։ Այժմ այս մարդկանց ստիպում են ապրել ինչ որ «համընդհանուր» ապագայով։ Ազատ ժողովրդի արժանապատուութեան եւ նրանց պարտադրուած նպատակայարմարութեան միջեւ ընտրութիւնը չի լուծուել։ Այս պարտադրուած նպատակայարմարութիւնը նոյնպէս օդից չի ընկել. հին սկզբունքների վրայ հիմնուած աշխարհը փլուզուել է՝ թողնելով միայն նպատակայարմարութիւնը, ինչպէս այն հասկացել են այս աշխարհի նախկին ճարտարապետները։ Ինչով կ՛աւարտուի սա, ոչ ոք չգիտի։
Վերջերս Ուքրաինայի նախագահ Վ. Զելենսքին դիմեց Ուքրաինայի ժողովրդին՝ յայտարարելով «դժուար ընտրութեան» մասին՝ պատերազմը դադարեցնելու ԱՄՆ նոր ծրագրի պատճառով։ Զելենսքու խօսքով՝ երկիրը կարող է կամ կորցնել իր արժանապատուութիւնը, կամ էլ ռիսքի դիմել՝ առանց իր հիմնական գործընկերոջ մնալու։ «Կամ դժուար 28 կէտերը, կամ չափազանց դժուար ձմեռը՝ ամէնադժուարը, եւ հետագայ ռիսքերը», – պնդեց նա։ Կրկին արժանապատուութեան եւ ազատութեան հարցը բախուել է ապագան ընտրելու նպատակայարմարութեան հարցին։ Եւ կրկին լուծում չի գտնուել։
Միեւնոյն ժամանակ, հայկական քաղաքացիական հասարակութեան քօղի տակ գտնուող մարդկանց մի խումբ հանդիպումներ է անցկացնում Ատրպէյճանի մայրաքաղաքում՝ նոյն քօղի տակ գտնուող ատրպէճանական ներկայացուցիչների նմանատիպ խմբի հետ։ Նշուած պատճառը ժողովուրդների միջեւ յարաբերութիւնները կարգաւորելու ուղիներ գտնելու անհրաժեշտութիւնն է։ Շատերը մեղադրում են հայ ներկայացուցիչներին արժանապատուութեան զգացումը կորցնելու, հայ պատանդների անօրինական դատավարութիւնը անտեսելու մէջ հենց այն վայրում, որտեղ նրանք փնտռում են ժողովուրդների միջեւ ապագայ յարաբերութիւնները ընտրելու ուղիներ։ Սակայն, ակնյայտօրէն, հայ ապագայ որոնողները ուշադրութիւն չեն դարձնում այս մեղադրանքներին։ Ամէնակարեւորը խաղաղութիւնն է՝ առանց վերապահումների. արժանապատուութիւնը անտեղի քաթեկորիա է։ Կրկին, որոշակի նպատակայարմարութիւնը գերակայ է։
Ընդհանուր առմամբ, ճի՞շդ է արդեօք Զելենսքին՝ պնդելով, որ արժանապատուութիւնը պահպանելը հաւասարազօր է դաշնակցին կորցնելուն։ Արդեօ՞ք կեանքի ապահովման այս քաթեկորիաները համարժէք են։ Ի՞նչ է դաշնակիցը, եւ ո՞րն է ապագայ խաղաղութեան գինը։
Ի վերջոյ, մենք կրկին գործ ունենք այս կամ այն նպատակայարմարութեան գերակայութեան հետ։ Ո՞վ է ճիշդ եւ ո՞վ է սխալ այստեղ՝ փիլիսոփայական հարց է։ Բոլորի համար ընդհանուր է այն, որ եթէ ինչ որ մէկին յաջողուի մարդկանց առաջարկել նպատակայարմարութեան իրեն սեփական ըմբռնումը՝ նրանց մէջ ներշնչելով անյուսութեան, յուսահատութեան եւ մեղքի զգացում, նա կարող է հասնել փրկչի կարգավիճակի իր մէջ եւ ստրուկի կարգավիճակի նրանց մէջ, ում ներշնչում է։ Այս դէպքում արժանապատուութեան քաթեկորիան մղւում է երկրորդ փլան։
Այստեղ դատելու ոչ ոք չկայ. մարդիկ իրենք են ընտրում իրենց ապագայ կեանքի պայմանները՝ արժանապատիւ լինել, թէ ոչ։
Մանուէլ Սարգսեան
Ազգ21 
Մեկնաբանէ